Waarom bestaan er zoveel verschillende kleuren van eieren?

Op de vraag, wat er eerst was, de kip of het ei, zijn de meningen nogal verspreid en lijkt het antwoord toch relatief eenvoudig. Geen van beide was er eerst. In alle waarschijnlijkheid moet er een dier, voor de albekende Acheopterix, geweest zijn die eieren legde, zoals de meeste amfibeën doen, bestaande uit een zachte schaal. Uiteraard gaat het hier helemaal niet over, het gaat hier over de kleuren van eieren.

Vogeleieren tonen een enorme verscheidenheid aan kleuren. Er bestaan witte, bruine, zwarte, groene, blauwachtige eieren, gespikkelde eieren en een combinatie van beide.
Alle kleuren hebben te maken met twee zaken, namelijk de evolutietheorie en het proces in de eileider. We gaan elk afzonderlijk bespreken en beginnen uiteraard met de evolutie.

Alle eieren hebben een evolutie gekend van een ei met zachte schaal tot een wit of blauwachtig ei met harde schaal. We kunnen dus stellen dat “het oerei” wit of blauwachtig was. Sommige vogelsoorten, die beschouwd worden als relatief primitief, zoals aalscholvers en pelikanen, hebben stand gehouden aan het bleke uniforme witte of blauwachtige ei. Waarschijnlijk omdat zij nooit nadelen hebben ondervonden bij deze uniforme kleur. Bij de meer geëvolueerde vogelsoorten, worden de ongemarkeerde witte eieren meestal gevonden bij holenbroeders, waar er dus geen behoefte is aan gecamoufleerde eieren. Toch zijn er sommige holenbroeders, zoals mezen, die wel gespikkelde eieren hebben. Vermoedelijk is dit een aanduiding dat ze vroeger wel nestelden in openlucht. Er zijn dan weer andere vogelsoorten met ongemarkeerde witte eieren die wel nesten in openlucht, zoals duiven, uilen en reigers. Dit omdat ze direct beginnen te broeden zodra het eerste ei gelegd is en verlaten hun eieren dus nooit. Eigenlijk wordt het ei instinctmatig wit gelaten of krijgt het een laagje verf, naar gelang de evolutie die de verschillende vogelsoorten hebben doorstaan. De volledige evolutietheorie is gebaseerd op overleven. De “struggle for live” of “Survival of the fittest” (overleven van de sterksten) volgens Charles Darwins theorie.

Hoe komt het nu dat sommige soorten zo’n prachtige “schilderijen” op hun eieren achterlaten? De bruine of gespikkelde kleuren zijn niet meer dan een soort verflaagje. Wil je dit eens testen? Neem dan eens een vers gelegd bruin kippenei en wrijf er eens hard met een schuursponsje over. Je zal zien dat het bruin er gewoon afkomt.
Alle kleuren worden afgezet in de eileider, de plaats dus waar het ei door vervoerd wordt. De beweging van het ei is van invloed op de verschillende kleurpatronen. Het is alsof talloze penselen stilstaan terwijl het doek beweegt. Vogels hebben de mogelijkheid om het ei langzaam door de eileider te laten bewegen en andere vogelsoorten kunnen het ei laten draaien zodat er plekjes of spikkels op het ei verschijnen. Over de bruine kleur en de spikkels is iedereen het eens. Dit bruine of gespikkelde pigment is een afbraakproduct van de rode bloedkleurstof hemoglobine dat geproduceerd wordt door de lever. Over de blauwachtige en groene kleuren is er nog twijfel. Sommige geleerden denken dat deze kleuren ook afgescheiden worden door de lever, terwijl andere geleerden denken dat het de gal is die deze kleuren produceren. Één ding is zeker, de natuur is een fantastische schilder, die er telkens in slaagt een uniek ei te produceren.

Wist je dat?
 De man (de haan) de belangrijkste factor is die de eikleur bepaalt. Vooral kippenkwekers maken gebruik van deze techniek om zuivere raslijnen te behouden.

Copyright: Van Duyse Olivier
Alle artikels mogen gedeeltelijk of volledig gebruikt worden mits toestemming en vermelding van de auteur